Ethereum là gì và hoạt động như thế nào? Ethereum (ETH) là dự án tiền kỹ thuật số được xây dựng dựa trên công nghệ Blockchain có khả năng thực thi hợp đồng thông minh. Vậy công nghệ Ethereum là gì, hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây. Nếu như Bitcoin được xem là cryptocurrency 1.0 và chỉ được sử dụng như tiền tệ thì Ethereum được ví như cryptocurrency 2.0 khi áp dụng smart contract (hợp đồng thông minh) để giải quyết nhiều vấn đề của thị trường crypto. Người dùng có thể tạo tài khoản Ethereum từ bất cứ đâu, bất cứ khi nào, và khám phá vô số ứng dụng hoặc tự xây dựng ứng dụng của mình. Cải tiến cốt lõi là họ có thể làm tất cả những điều này mà không cần phải dựa vào một cơ quan trung ương có thể thay đổi luật lệ hoặc ngăn cấm sự kết nối.
Ethereum (ETH) là gì?
Ethereum là nền tảng điện toán phân tán, mã nguồn mở dựa trên công nghệ chuỗi khối (blockchain) có khả năng thực thi hợp đồng thông minh (smart contract) – tức là điều khoản được ghi trong hợp đồng sẽ được thực thi một cách tự động khi các điều kiện trước đó được thỏa mãn, không ai có thể can thiệp vào. Ethereum là một dự án Blockchain Layer 1 cho phép nhiều lập trình viên xây dựng ứng dụng phi tập trung (DApps) và tổ chức tự trị phi tập trung (DAOs).
Trong đó:
- Ứng dụng phi tập trung (DApps – Decentralized Application) là phần mềm được triển khai độc lập, không nằm trên một máy chủ duy nhất mà được lưu trữ một cách phân tán trên kho lưu trữ phi tập trung và có thể được viết bằng bất kỳ ngôn ngữ nào.
- Tổ chức tự trị phi tập trung (DAOs – Decentralized Autonomous Organizations) là tổ chức được vận hành bởi các thành viên dựa trên một bộ quy tắc được mã hóa bằng code. Tất cả thành viên đều có quyền biểu quyết để đưa ra quyết định quan trọng của DAOs.
Đồng tiền Ethereum là gì?
Ethereum có đồng tiền điện tử gốc là ether (ETH). Ether là một loại cryptocurrency (tiền điện tử kỹ thuật số) được xây dựng vào năm 2013 bởi Vitalik Buterin, thường được gọi là cryptocurrency 2.0. Ether rất cần thiết trong việc thực hiện hầu hết mọi hoạt động trên Ethereum và khi nó được sử dụng để thực thi các liên hệ thông minh trên mạng, nó thường được gọi là gas. Lượng gas cần thanh toán được xác định bởi loại giao dịch dự định thực hiện và số lượng giao dịch Ethereum đang được xác minh. Giao dịch càng phức tạp thì phí gas càng cao.
Ethereum sử dụng tài khoản để lưu trữ ether, tương tự như tài khoản ngân hàng. Có hai loại tài khoản cần biết:
- Tài khoản thuộc sở hữu bên ngoài (EOA): Dạng tài khoản mà người dùng bình thường sử dụng để giữ và gửi ether.
- Tài khoản hợp đồng: Dạng tài khoản riêng biệt này là những tài khoản chứa hợp đồng thông minh, có thể được kích hoạt bởi các giao dịch ether từ EOA hoặc những sự kiện khác.
Ví ETH là gì?
Ví Ethereum là ứng dụng để người dùng quản lý tài sản. Giống như một chiếc ví thông thương trong thực tế, ví Ethereum lưu trữ những thông tin chứng minh định danh và quản lý tài sản của người dùng. Thông qua ví, người dùng có thể đăng nhập vào ứng dụng, đọc số dư, gửi giao dịch và xác thực định danh.
ETH hoạt động như thế nào?
Người sáng lập Ethereum là những người tiên phong xem xét toàn bộ tiềm năng của công nghệ blockchain ngoài việc chỉ kích hoạt phương thức thanh toán ảo an toàn. Kể từ khi Ethereum ra mắt, ether đã vươn lên trở thành loại tiền điện tử lớn thứ hai tính theo giá trị thị trường.
Hợp đồng thông minh (Smart contract)
Hợp đồng thông minh là điểm nổi bật nhất của Ethereum. Công nghệ này cho phép người dùng số hóa điều kiện chi phối mối quan hệ, tương tác giữa các bên tham gia giao dịch. Chẳng hạn, người A quyết định vay từ người B 1.000 tether (USDT) chỉ khi B gửi ether trị giá 2.000 đô la làm tài sản thế chấp. Bằng cách sử dụng hợp đồng thông minh, A có thể xác định một độc lập các điều kiện xác thực thỏa thuận này, thay vì tin tưởng vào một người trung gian môi giới. Nếu thực hiện đúng, hợp đồng thông minh sẽ tự động giải phóng 1.000 USDT cho B sau khi anh ấy gửi và khóa 2.000 USD làm tài sản thế chấp. Ngoài ra, khi A hoàn trả khoản vay, hợp đồng thông minh sẽ giải phóng tài sản thế chấp và gửi lại khoản vay cho B. Do đó, hợp đồng thông minh cung cấp một hệ thống không cần sự tin cậy giữa 2 bên, trong đó A hoặc B không cần phải lo lắng về rủi ro của đối tác. Nó cũng loại bỏ sự cần thiết của người trung gian. Tại đây, A và B cũng không cần phải trả thêm khoản chi phí nào cho dịch vụ trung gian hoặc ký quỹ trước khi họ có thể thực hiện giao dịch ngang hàng (P2P). Sự đổi mới này đã mở ra nhiều trường hợp sử dụng blockchain hơn, dẫn đến sự bùng nổ của các ứng dụng phi tập trung.
Blockchain (Chuỗi khối)
Ethereum có điểm tương đồng với Bitcoin ở chỗ nó dựa vào blockchain để lưu trữ và bảo mật giao dịch. Blockchain là một chuỗi các khối được sắp xếp theo thứ tự thời gian chứa dữ liệu của giao dịch được xác nhận. Hãy coi nó như một cuốn sổ cái, nơi tất cả hoạt động được thực hiện trong mạng hoặc nền tảng được ghi lại. Cuốn sổ cái này được cung cấp công khai, những người tham gia mạng lưới và thậm chí cả người ngoài có thể dễ dàng theo dõi nội dung của nó. Ngoài ra, bản sao của sổ cái này được phân phối trên một mạng máy tính toàn cầu được gọi là nút (Node). Các nút này thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau trên mạng, bao gồm xác minh, ghi lại dữ liệu giao dịch và hợp đồng thông minh. Kiến trúc này cho phép người tham gia sở hữu một bản sao của blockchain và xác minh chung tính hợp lệ của nội dung được thêm vào. Một số lợi ích của việc này bao gồm:
- Không có điểm thất bại duy nhất
- Dữ liệu hoàn toàn minh bạch, đáng tin cậy và không thể thay đổi
- Chống kiểm duyệt
Tuy nhiên, điểm khác biệt của Ethereum với Bitcoin là nút không chỉ phải xác minh và ghi lại dữ liệu giao dịch mà còn phải theo dõi trạng thái của mạng.
Các ứng dụng phi tập trung (DApps) trên Ethereum
Ethereum đã mở ra một kỷ nguyên mới với việc cho phép lập trình viên xây dựng các ứng dụng phi tập trung (DApps) trên nền tảng của nó. Những ứng dụng này có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ tài chính, giáo dục đến trò chơi và nhiều hơn nữa.
Ứng dụng tài chính phi tập trung (DeFi)
Một trong những lĩnh vực ứng dụng nổi bật nhất trên Ethereum là tài chính phi tập trung (DeFi). DeFi là hệ thống các dịch vụ tài chính được xây dựng trên công nghệ blockchain, cung cấp cho người dùng các công cụ quản lý tài chính cá nhân, cho vay, vay và giao dịch tiền điện tử mà không cần đến trung gian tài chính truyền thống như ngân hàng.
Một số ví dụ về ứng dụng DeFi trên Ethereum bao gồm:
- Borrowing/Lending platforms: Aave, Compound, Maker
- Decentralized Exchanges (DEXes): Uniswap, Sushiswap, Curve Finance
- Derivatives trading: Synthetix
- Yield farming và liquidity mining
Những ứng dụng này cho phép người dùng tham gia vào các hoạt động tài chính như cho vay, vay, giao dịch tiền điện tử mà không cần qua trung gian truyền thống. Thay vào đó, họ sử dụng hợp đồng thông minh để tự động hóa các quy trình này.
Ứng dụng giáo dục phi tập trung
Ethereum cũng đang được ứng dụng trong lĩnh vực giáo dục. Các ứng dụng phi tập trung trong giáo dục có thể giúp cá nhân hóa trải nghiệm học tập, quản lý chứng chỉ và bằng cấp một cách an toàn và minh bạch.
Ví dụ, một ứng dụng DApp trong giáo dục có thể lưu trữ hồ sơ học tập của người dùng trên blockchain, cho phép họ dễ dàng chia sẻ thông tin của mình với các nhà tuyển dụng hoặc các cơ sở giáo dục khác. Điều này không chỉ giúp người dùng kiểm soát dữ liệu của mình mà còn ngăn chặn các hành vi gian lận, giả mạo.
Ứng dụng trò chơi phi tập trung
Ethereum cũng mang lại nhiều cơ hội cho các nhà phát triển game. Các ứng dụng trò chơi phi tập trung (GameFi) trên Ethereum cho phép người chơi sở hữu và kiểm soát tài sản trong game một cách thực sự. Những tài sản này có thể là các mặt hàng ảo như vũ khí, trang bị hay thậm chí là đất đai trong game.
Người chơi có thể mua, bán hoặc trao đổi những tài sản này trên các sàn giao dịch phi tập trung. Điều này tạo ra một hệ sinh thái kinh tế trong game, nơi người chơi có thể kiếm được tiền thực từ hoạt động chơi game. Một số ví dụ về các dự án GameFi trên Ethereum như Axie Infinity, CryptoKitties, The Sandbox.
Tổ chức tự trị phi tập trung (DAOs) trên Ethereum
Ngoài các ứng dụng phi tập trung, Ethereum còn cho phép xây dựng các tổ chức tự trị phi tập trung (DAOs). DAOs là các tổ chức được điều hành tự động bởi một bộ quy tắc được mã hóa trên blockchain, không có sự can thiệp của bất kỳ cá nhân hay tổ chức trung gian nào. Điều này tạo ra một mô hình quản trị mới, trong đó quyết định được thực hiện dựa trên sự đồng thuận của các thành viên trong tổ chức.
DAOs là gì?
DAOs, viết tắt của “Decentralized Autonomous Organizations”, là một khái niệm độc đáo trong lĩnh vực blockchain. Cấu trúc của một DAO được thiết kế để hoạt động như một tổ chức tự trị mà không cần đến một bên điều hành trung ương. Thay vào đó, tất cả các quyết định đều được đưa ra thông qua việc bỏ phiếu của các thành viên, thường sử dụng token để biểu quyết.
Điều này không chỉ mang lại tính minh bạch mà còn giúp phân quyền quyền lực trong tổ chức. Mọi người tham gia có thể nắm giữ vai trò chủ tịch hoặc nhà đầu tư, tùy thuộc vào số lượng token họ sở hữu. Qua đó, DAOs thúc đẩy sự công bằng và công khai trong mọi quyết định.
Một ví dụ điển hình về DAO là MakerDAO, nơi những người nắm giữ MKR token có quyền hạn chế trong việc quản lý các quy trình tài chính của hệ thống. Nhờ vào cơ chế này, mọi người có thể cùng nhau xây dựng và phát triển sản phẩm chung mà không cần phải phụ thuộc vào một cá nhân hay tổ chức kiểm soát.
Lợi ích của DAOs
DAOs mở ra nhiều lợi ích cho các tổ chức và cộng đồng. Đầu tiên, tính minh bạch là điểm mạnh lớn nhất của hệ thống này. Tất cả các giao dịch và quyết định đều được ghi lại trên blockchain, giúp người dùng dễ dàng theo dõi và kiểm soát hoạt động của tổ chức.
Thứ hai, DAOs không bị ràng buộc bởi địa lý. Người tham gia từ bất kỳ đâu trên thế giới đều có thể góp mặt và cống hiến cho tổ chức mà không cần gặp gỡ trực tiếp. Điều này thu hút những ý tưởng đa dạng và sáng tạo từ nhiều nguồn khác nhau.
Tuy nhiên, DAOs cũng đối diện với không ít thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là khả năng bảo mật. Dù rằng blockchain rất an toàn, nhưng vẫn có nguy cơ bị tấn công từ hacker, đặc biệt khi hợp đồng thông minh chứa lỗi. Hơn nữa, việc đạt được sự đồng thuận trong một nhóm lớn có thể gây khó khăn, dẫn đến tình trạng trì trệ trong quyết định.
DAOs trong tương lai
Về mặt tiềm năng, DAOs có thể trở thành nền tảng cho các tổ chức trong tương lai. Với sự phát triển của công nghệ blockchain, nhiều lĩnh vực, từ tài chính đến nghệ thuật, đã bắt đầu áp dụng các mô hình DAO để xây dựng cộng đồng và quản lý tài sản.
Chúng ta có thể thấy ngày càng nhiều tổ chức xã hội và phi lợi nhuận đang tìm cách áp dụng mô hình DAOs. Điều này không chỉ giúp tăng cường sự tham gia của cộng đồng mà còn tạo ra một môi trường làm việc minh bạch hơn, nơi mọi người đều có tiếng nói.
Tuy nhiên, sự phát triển của DAOs sẽ phụ thuộc vào việc cải thiện công nghệ blockchain cũng như việc giáo dục người dùng về cách thức hoạt động của chúng. Với một cộng đồng hiểu biết và tham gia tích cực, DAOs có thể trở thành tương lai của các tổ chức, tạo ra giá trị bền vững cho xã hội.
Kết luận
Ethereum không chỉ đơn thuần là một loại tiền điện tử mà còn là nền tảng cho một cuộc cách mạng trong cách thức mà chúng ta tương tác và xây dựng cộng đồng. Từ các ứng dụng phi tập trung trong tài chính, giáo dục đến lĩnh vực trò chơi, Ethereum đã chứng tỏ sức mạnh của nó trong việc tạo ra những giải pháp sáng tạo và hiệu quả.
Hơn nữa, việc phát triển các tổ chức tự trị phi tập trung (DAOs) mở ra hướng đi mới cho các mô hình quản trị, hứa hẹn một tương lai nơi mà quyền lực và trách nhiệm được phân chia một cách công bằng và minh bạch. Trong thế giới đang thay đổi nhanh chóng này, chúng ta cần chấp nhận và tìm hiểu về những công nghệ mới, đặc biệt là trong lĩnh vực blockchain, để không bỏ lỡ những cơ hội quý báu mà chúng mang lại.
